Nhận diện được các vấn đề ‘nổi cộm’ trong chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả hiện nay

Tham dự Hội nghị có Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia; Thượng tướng Võ Minh Lương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng Ban chỉ đạo 389 quốc gia; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương và các địa phương.

Nhiều phương thức, thủ đoạn mới của các đối tượng buôn lậu

Báo cáo tại Hội nghị, ông Lê Thanh Hải, Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cho biết, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả diễn ra dưới các hình thức mang vác, vận chuyển nhỏ lẻ, qua đường mòn, lối mở, giao dịch, trao đổi hàng hoá cư dân biên giới có chiều hướng giảm mạnh. Các đối tượng vi phạm có xu hướng chuyển sang lợi dụng pháp nhân và sự thông thoáng từ khâu thành lập, quản lý doanh nghiệp, ký kết hợp đồng thương mại, khai báo hải quan, thông quan và hậu kiểm để buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả với quy mô lớn hơn, phương thức và thủ đoạn tinh vi hơn, các hành vi phổ biến như không khai báo hải quan, khai sai tên hàng, số lượng, chủng loại, giá trị, nguồn gốc xuất xứ, phá niêm phong tẩu tán hàng trên đường vận chuyển, thẩm lậu sau khi đã tạm nhập, tái xuất, quá cảnh, chia hàng nhỏ lẻ, khoán cung đoạn vận chuyển, nhập khẩu hàng hoá không đáp ứng điều kiện tiêu chuẩn, quy chuẩn… để vi phạm.

Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Cục C03 - Bộ Công an) Vũ Như Hà cho biết, hiện nay các đối tượng buôn lậu đã chuyển đổi phương thức buôn lậu bằng các pháp nhân là doanh nghiệp nhất là các mặt hàng có nhiều biến động như xăng dầu. Bên cạnh đó, đan xen với hoạt động buôn lậu với hoạt động rửa tiền, chuyển tiền với số lượng lớn. Đến nay, Cục C03 đã phát hiện và bắt giữ nhiều đường dây về vận chuyển tiền qua biên giới, đặc biệt là việc chiếm đoạt tiền hoàn thuế vừa qua bị phát hiện lên đến 500 tỷ đồng.

Cũng theo ông Vũ Như Hà, hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trên các nền tảng mạng xã hội như Youtube, Facebook, Zalo, Tiktok ngày càng gia tăng, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh, với các vi phạm của nhiều nhóm mặt hàng thiết yếu. Cùng với đó là các hình thức khác như lừa đảo, trốn thuế trên không gian mạng ngày càng gia tăng.

Vì thế, các lực lượng chức năng cần tập trung đấu tranh mạnh với các đường dây, ổ nhóm lớn, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng và địa phương để bóc gỡ các đường dây từ gốc đến ngọn.

Đại tá Đinh Văn Nơi, Giám đốc Công an tỉnh An Giang cho biết: Ban chỉ đạo 389 tỉnh An Giang đã đề nghị đưa 6 vụ vào diện theo dõi của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực; các lực lượng chức năng của tỉnh đã khởi tố hàng chục vụ với hàng trăm đối tượng cùng nhiều tội danh khác nhau chứ không chỉ riêng một tội như buôn lậu vì đi kèm với hoạt động đó có rất nhiều hành vi cần xử lý nghiêm minh. Đến nay, các cơ quan có thẩm quyền đã thu hơn 146 tỷ đồng nộp ngân sách nhà nước. 

Trong 6 tháng đầu năm 2022, các lực lượng chức năng cả nước đã phát hiện, xử lý 54.199 vụ việc vi phạm (giảm 25% so với cùng kỳ). Trong đó, 5.243 vụ buôn bán, vận chuyển trái phép hàng cấm, hàng lậu (giảm 53,7% so với cùng kỳ); 47.781 vụ gian lận thương mại, gian lận thuế (giảm 4,7% so với cùng kỳ; 1.019 vụ hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ (giảm 90% so với cùng kỳ). Thu nộp ngân sách nhà nước 3.728 tỷ đồng.

Dùng pháp nhân công ty để buôn lậu số lượng lớn

Ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho biết: Qua công tác kiểm tra, kiểm soát cho thấy, trong nội địa, tại các địa bàn trọng điểm như TPHCM, Thanh Hóa, Bắc Ninh, Long An, Tiền Giang, Bình Dương, Kiên Giang…các đối tượng vi phạm hoạt động rất manh động, nhiều vụ việc lớn về kinh doanh hàng nhập lậu, hàng cấm, sản xuất buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng đã được Tổng cục Quản lý thị trường chỉ đạo kiểm tra, xử lý.

Ông Trần Hữu Linh cũng bày tỏ lo ngại khi các đối tượng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả hiện nay thuê hoặc lập pháp nhân là công ty để dễ dàng buôn lậu với số lượng lớn rồi tuồn ra thị trường nội địa tiêu thụ. Đồng thời, các giao dịch thương mại điện tử trên nền tảng mạng xã hội hầu hết đều vi phạm về nhãn mác hàng hoá, chất lượng, nguồn gốc xuất xứ.

Kết quả 6 tháng đầu năm 2022, lực lượng quản lý thị trường đã phát hiện, xử lý trên 17.300 vụ vi phạm; thu nộp ngân sách gần 137 tỷ đồng; chuyển cơ quan điều tra 54 vụ.

Ông Trần Hữu Linh đề xuất, cần rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác này để sửa đổi bổ sung kịp thời, tạo hành lang pháp lý tốt nhất cho công tác chống buôn lậu; kiến nghị Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường phối hợp với lực lượng quản lý thị trường trong công tác phát hiện, xử lý các đối tượng kinh doanh, quảng cáo hàng hóa vi phạm trên các nền tảng mạng xã hội; ngăn chặn các đối tượng lợi dụng dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh để vận chuyển hàng cấm, hàng nhập lậu, hàng giả.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, Trưởng Ban chỉ đạo 389 quốc gia ghi nhận và biểu dương ban chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương, các lực lượng chức năng về những kết quả đạt được trong 6 tháng đầu năm 2022.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ cũng thẳng thắn nêu rõ, đây chưa phải là phát hiện hết. Bởi vì tình hình hàng lậu, hàng gian lận vẫn có chiều hướng tăng lên, nhất là khi chúng ta quay trở lại trạng thái bình thường, các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội diễn ra nhiều hơn, nguồn cung của một số mặt hàng bị đứt gãy chuỗi như xăng dầu, dược phẩm, hàng thiết yếu… Trong bối cảnh đó, xu hướng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả có chiều hướng gia tăng. Những phương thức, thủ đoạn mới xuất hiện đã bị cơ quan chức năng phát hiện thời gian qua như đội lốt doanh nghiệp, buôn bán trên không gian mạng, giao dịch điện tử,…tgia tăng rất nhiều, đặc biệt sau giai đoạn dịch COVID-19.

7 nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm

Theo Phó Thủ tướng Thường trực, nhiệm vụ thời gian tới còn rất lớn, nhất là từ nay đến cuối năm, các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội diễn ra nhiều hơn, đặc biệt là các dịp lễ, tết …sẽ làm gia tăng khả năng buôn lậu, gian lận, hàng giả. Chỉ đạo các nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ yêu cầu:

Thứ nhất, thực hiện nghiêm các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng nhằm đấu tranh, ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; xác định công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả có những nơi, những chỗ có những lực lượng có "bảo kê" cho hoạt động buôn lậu….

Thứ hai, cần phải nhận diện được các vấn đề nổi cộm hiện nay, đặc biệt là phương thức, thủ đoạn mới trong buôn lậu, gian lận, hàng giả để có phương án đấu tranh. Để làm được, Phó Thủ tướng Thường trực đồng ý cần rà soát lại các cơ sở pháp lý, trong đó có việc xử lý hàng thu giữ tuy đã có quy định nhưng còn khó khăn, vướng mắc thực tế, cần rà soát văn bản pháp lý, cả Nghị định, Thông tư hướng dẫn.

Thứ ba là về phối hợp, xử lý của tất cả các lực lượng được nhiều nhiều đơn vị, địa phương kiến nghị, nhất là trong xử lý, chia sẻ, cung cấp thông tin cần được tăng cường. Vận động người dân tham gia tố cáo tội phạm là hết sức quan trọng. Cần công khai số điện thoại, email của Ban chỉ đạo 389 các lực lượng và địa phương để người dân có địa chỉ tố cáo, từ đó có cơ sở xử lý nhiều vụ việc. Đồng thời, phải ứng dụng khoa học công nghệ vì hiện nay tội phạm buôn lậu, nhất là ma túy đều sử dụng công nghệ rất hiện đại.

Thứ tư, truy cứu, điều tra các thông tin để tìm ra nguồn gốc của các hàng hóa buôn lậu. Bởi hiện nay dù trao đổi trên không gian mạng thì cũng cần có nguồn hàng, nên cần truy ra nguồn hàng, nguồn gốc xuất xứ, nhất là các mặt hàng nổi cộm như thuốc, xăng dầu,…

Thứ năm, đẩy mạnh và thực hiện có hiệu quả Kế hoạch chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, các Ban chỉ đạo đều đã có kế hoạch từ đầu năm, giờ tiếp tục có kế hoạch đấu tranh đến cuối năm.

Thứ sáu, Các cơ quan thông tấn báo chí phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng phản ánh kịp thời, chính xác tình hình và kết quả công tác này, nhất là các biểu hiện tiêu cực, bất cập trong hoạt động của các cơ quan chức năng; làm tốt công tác tuyên truyền chính sách pháp luật, vận động người dân không tham gia vận chuyển, tiếp tay cho hoạt động buôn lậu, lên án các hành vi lợi dụng dịch bệnh để đầu cơ, tăng giá hàng hoá.

Thứ bảy, đối với Văn phòng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đề nghị cần chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng khẩn trương hoàn thiện dự thảo kế hoạch chống buôn lậu qua đường hàng không, đường bộ; rà soát chế độ báo cáo của Ban chỉ đạo quốc gia, đề xuất sửa đổi những vấn đề còn bất cập; chủ động nắm bắt tình hình, theo dõi, đôn đốc các lực lượng chức năng trong công tác chống buôn lậu; tổ chức thực hiện nghiêm các ý kiến chỉ đạo của Trưởng ban chỉ đạo 389 quốc gia.

Lê Sơn